Dünyanın en büyük buz dağı olarak bilinen A23a, Ağustos 1986’da Antarktika’daki Filchner-Ronne Buz Sahanlığı’ndan koptu. Bu kopuşun akabinde yaklaşık 34 yıl boyunca sabit kalan buz dağı 2020 yılında okyanus akıntılarıyla birlikte harekete geçerek Weddell Denizi’nin batı kısmına yanlışsız ilerlemeye başladı.
Ancak seyahat sırasında bir girdaba kapılan buz dağı, bu yılın başından bu yana girdabın etrafında dönüyor. Birtakım uzmanlar bu durumun, buz dağının sıcak sulara yanlışsız gidişini engelleyeceğini ve erimesini yavaşlatacağını düşünürken kimileri da dönme hareketinin erimeyi hızlandıracağını tabir ediyor.
İngiliz Antarktika Araştırmaları Enstitüsü (BAS) Kutup Okyanus Kümesi Lider Yardımcısı Prof. Dr. Kate Hendry ve Fizik, Oşinografi ve Açık Deniz Departmanı Lideri Dr. Alexander Brearley, A23a buz dağının Filchner-Ronne Buz Sahanlığı’ndan kopmasının iklim krizinden bağımsız olarak doğal bir süreç içinde gerçekleştiğini söyledi.
A23a’nın 2024 yılı başlarına kadar soğuk sularda kalması hasebiyle bu süreçte alanının çok küçük bir kısmını yitirerek 3 bin 850 kilometre kareden 3 bin 672 kilometre kareye düştüğünü aktaran bilim insanları, buz dağının Güney Orkney Adaları’nın kuzeyinde dönmeye başlaması hakkında şunları kaydetti:
“A23a şu anda, Güney Orkney Adaları’nın kuzeyinde, saat istikametinin bilakis günde yaklaşık 15 derece dönüyor. Bu dönme hareketinin sebebi, buz dağının, ‘Taylor sütunu’ olarak bilinen ve okyanus akıntılarının bazen denizaltı dağlarının üzerinden akması sonucu ortaya çıkan küçük ölçekli bir sirkülasyonda hapsolmuş olması. A23a şu anda Pirie Bank olarak isimlendirilen, 100 kilometre genişliğinde ve 1000 metre derinlikteki bir dağın üzerinde bulunuyor.”
Buz dağının hapsolduğu sirkülasyon sebebiyle erime suratında yaşanan değişimi kıymetlendiren araştırmacılar, “Dönme sürecinin tek başına buz dağının erimesine pürüz olabileceğini düşünmüyoruz lakin bu hareket buz dağının kuzeydoğudaki daha sıcak sulara ilerlemesinin önüne geçiyor. Buz dağı, sirkülasyondan kurtuluncaya kadar erime nispeten daha yavaş olacaktır.” değerlendirmesini yaptı.
DENİZ TABANINDAKİ YAŞAMA ZİYAN VEREBİLİR
Buz dağının ne kadar mühlet daha orada kalacağını bilemeseler de emsal özelliklere sahip öteki bir buz dağının 4 sene boyunca tıpkı sirkülasyonda hapsolduğunu hatırlatan bilim insanları, “Buz dağı deniz nakliyeciliği için açık bir halde tehlikeli lakin uydu manzaraları tarafından güzel bir biçimde incelendiği için şanslıyız. Bu durum, balıkçı, araştırma ve yolcu gemilerinin buz dağından kaçınmak için inançlı rotalar çizebilecekleri manasına geliyor.” diye konuştu.
Araştırmacılar, devasa buz dağlarının deniz tabanını karıştırarak bölgedeki canlılar için daha fazla besin ve karbon yayabileceğini, lakin tıpkı vakitte deniz tabanındaki yaşama ziyan verebileceğini belirtti.
A23a buz dağının şu an için okyanus tabanında bir erozyona yol açmamasına rağmen devasa buzulların Antarktik bölgelerdeki deniz tabanına çarpma kaygısının her vakit var olduğunun altını çizen araştırmacılar, bu durumun foklar, penguenler ve balinalar üzere büyük hayvanların beslenme ve göç süreçlerini olumsuz etkileyebileceğini vurguladı.