Ukrayna’nın nu ayın başında sürpriz bir kararla başlattığı Kursk operasyonu iki yılı aşkın müddettir devam eden Ukrayna savaşında bir dönüm noktası oldu. Ukrayna lideri Zelenski’nin savaşı sona erdirecek ‘zafer planının’ birinci adımı olduğunu söylediği operasyon iki taraf ortasındaki güç savaşını da yine alevlendirdi.
Ukrayna güçleri dün Rusya’daki iki petrol deposunu vurdu, Moskova ise Ukrayna’ya peş peşe büyük hava atakları gerçekleştirdi.
YENİ TIRMANIŞ DÜNYAYI ETKİLEYEBİLİR
Ukrayna’nın Rus petrol tesislerine düzenlediği taarruzlar, rafinerilere, depolara ve rezervuarlara ziyan vererek Moskova’nın petrol rafinasyon kapasitesini olumsuz etkiledi. Rosstat Mayıs ayında yaptığı açıklamada üretiminin Aralık ayına kıyasla yüzde 20 azaldığını duyurmuştu, o tarihten bu yana yeni bir istatistik yayınlanmadı. Bu durum dünya genelindeki gaz fiyatlarını etkileme potansiyeli taşıyor.
UKRAYNA F-16’LARINDAN BİRİ DÜŞÜRÜLDÜ
Ağustos ayı başında Ukrayna’ya NATO üyesi müttefiklerin verdiği F-16’lardan birisi, Rusya’nın Pazartesi günkü hava akınlarında düşürüldü. Şimdiye kadarki en büyük hava atakları ortasında sayılan Rus akınında en az 11 kişi hayatını kaybetmiş, Ukrayna kentlerinin altyapısında önemli tahribat meydana gelmişti.
Ukrayna ordusu, düşürülen F-16’da bulunan pilot Oleksiy Mes’in hayatını kaybettiğini duyurdu.Böylece birinci defa, Danimarka ve Hollanda’nın Ukrayna’ya ay başında teslim ettiği F-16’lardan birisi düşürülmüş oldu.
Savaş jetinin düşme nedeni tam olarak açıklanmadı. Ukrayna ordusu bunun direkt bir füze akınıyla gerçekleşmediğini kıymetlendiriyor. Yapılan açıklamada, pilotun uçağı düşmeden evvel “üç Rus füzesi ve bir İHA’yı vurmayı başardığı” kaydedildi.
Ukrayna Hava Kuvvetleri, “Oleksiy, Ukraynalıları ölümcül Rus füzelerinden korudu. Ne yazık ki bu, hayatına mal oldu” açıklamasını yaptı.
Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski de ABD üretimi F-16 jetlerinin Rus İHA’larını ve füzelerini düşürmek için havalandıklarını doğruladı.
BÜYÜK BİR DARBE
ABD’li yayın kuruluşu CNN’e nazaran F-16’nın düşürülmesi ve pilotun hayatını kaybetmesi Ukrayna için büyük bir darbe.Kiev’nın uzun müddettir istediği F-16’ların birinci kısmı ülkeye bu ayın başlarında geldi ve Oleksiy Mes onları uçurmak üzere eğitilen birkaç pilottan biriydi.
Ukraynalı pilotların eğitimi sonbahar ayında başlamıştı. Olağanda F-16’ları kaldırmak için bir yıllık bir eğitim gerekirken Oleksiy Mes’in bunu yapabilmesi için yalnızca 6 ayı vardı.
F-16’larda tecrübesiz pilotları savaşa göndermenin tehlikeleri bugün ABD medyasının en çok ele aldığı hususlardan biri oldu. Wall Street Journal gazetesine nazaran, ABD’de F-16 pilotları eğitimini tamamladıktan sonra çabucak savaşa gönderilmez, ülke içinde uçuşlar yaparak daha fazla tecrübe kazanmaya çalışır. Gazeteye konuşan ABD’li bir yetkili Ukrayna F-16’ları için eğitim müfredatının “standart olmadığını” belirterek “Açıkçası, orada hala risk var” dedi.
SAVAŞA TESİRİ NE OLUR?
Ukrayna’ya şimdiye kadar NATO müttefiklerinden 65 adet F-16 jetinin teslim edilmesi vadedildi.
ABD savunma devi General Dynamics tarafından tasarlanan ve birinci defa 1974’te havalanan F-16 “Savaşan Şahin” jetleri, on yıllardır dünya çapında birçok ülke tarafından kullanılıyor. Yıllar içinde tasarımı ve donanımları tekraren güncellenen F-16, 2015’ten bu yana dünyanın en çok kullanılan sabit kanatlı savaş uçağı kabul ediliyor.
ABD üretimi jet, Türkiye dahil 25 farklı ülkenin hava kuvvetleri envanterinde bulunuyor.Hafifliği ve çevikliğiyle ön plana çıkan F-16 kara atakları, havadan keşif, karadan havaya füze rampalarını arama üzere birçok misyon icra edebiliyor.
Kiev’in hava kuvvetleri, hâlâ Sovyetler Birliği’nden kalma uçaklardan oluşuyor. Ukrayna, sayı ve teknoloji olarak kendinden çok daha üstün olan Rus hava kuvvetlerine karşı ABD imali F-16’ları kullanmak istediğini savaşın başından bu yana vurguluyor.
F-16’ların, Ukrayna’da taarruzdan öte hava savunmasını destekleyici bir rol oynaması planlanmıştı. Ukraynalı pilotların eğitimi ise bu teslimatta değerli soru işaretlerinden birisi olarak öne çıkmıştı. Bugüne kadar Batı menşeli savaş jetlerini hiç kullanmayan Ukraynalı pilotlar, farklı NATO ülkelerinde hızlandırılmış eğitimler alıyor.
F-16 SİHİRLİ BİR DEĞENEK DEĞİL
Ancak uzmanlara nazaran birinci etapta Ukrayna’nın elindeki F-16 sayısı, jetleri uçurabilecek pilot sayısından fazla olacak. Öte yandan teknolojik üstünlüklerine rağmen, F-16’lar bakım ve müdafaası uzmanlık gerektiren masraflı uçaklar.
Ukrayna’nın bu jetlerden olabildiğince az faydalanması için uğraşan Rusya, teslimatın aylar öncesinden ülkedeki havalimanlarını gaye almaya başlamıştı.
Ukrayna’nın hava üslerini ve içindeki F-16’ları korumak için elinde sonlu sayıda bulunan Patriot ve NASAMS üzere gelişmiş hava savunma sistemlerini bu noktalara çekmek zorunda kalabileceği tartışılıyordu. Bu da sivil yerleşim yerlerinin Rus akınlarına daha da açık hale gelmesine yol açabilir.
F-16 savaş uçakları, birliklere hava dayanağı sağlayabilir, kara gayelerine saldırabilir, füzeleri engelleyebilir, Rus avcı-bombardıman uçaklarının savaş alanına yaklaşmasını engelleyebilir ancak CNN’e nazaran, tekrar de sihirli bir değnek değil. Uzmanlar bunların yeteneklerinin en çağdaş Rus savaş uçaklarından daha düşük olduğunu söylüyor.