Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Lideri Şemsi Bayraktar, beklenen yağmur ve kar yağışlarının düşmemesi sonucu buğday ve arpa üretiminin olumsuz etkilendiğini söyledi. “Yeterli sulama yapılamaması durumunda birçok eserde randıman kaybı yaşanabilir. Su yetersizliği eser tercihlerini de etkileyecek, üretici daha az su isteyen eserlere yönelecektir. Üretim düşüklüğü besin arzının gerilemesine neden olacak ve sonuçta ise yaşanan bu olumsuz durum tüketici fiyatlarına olumsuz yansıyacaktır” diyen Bayraktar, açıklamasında neler yapılması gerektiğini sıraladı.
TZOB Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, yaptığı manzaralı basın açıklamasında kuraklık riskini kıymetlendirdi. “Ege ve Marmara bölgesinde devam eden yağışlar bilhassa kuru alanlarda üretim yapan üreticilerimizi sevindirdi ve bu bölgelerde kuraklık riski şimdilik azaldı. Yağış almayan İç Anadolu Bölgesinde ise kuraklık riski devam ediyor. Üreticilerimiz kış yağışlarının devamının gelmesini bekliyor” vurgusu yapan Bayraktar, açıklamasını şöyle sürdürdü:
“Özellikle İç Anadolu Bölgesi’nde buğday ve arpa çıkışları olumsuz etkilendi”
“Ekim, kasım, aralık ayları ve ocak ayının başında beklenen yağmur ve kar yağışlarının düşmemesi sonucu ekim alanlarında bilhassa İç Anadolu Bölgesi’nde buğday ve arpa çıkışları olumsuz etkilendi. Önümüzdeki günlerde beklenen yağışlar gerçekleşmezse üretimi ve üreticilerimizi güç günler bekliyor.
2022-2023 yılı ziraî üretim ve pazarlama periyodu ekim ayı prestijiyle başladı. Başta kışlık hububat olmak üzere, kimi baklagiller, kanola ve birtakım sebzelerin ekimleri yapıldı.
“Özellikle Konya, Eskişehir, Nevşehir ve Kırşehir vilayetlerinin birtakım bölgelerinde…”
Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nün 1 Ekim-31 Aralık 2022 tarihleri ortasındaki toplam yağış bilgilerine nazaran tüm bölgelerimiz olağanın altında yağış alırken, Güneydoğu Anadolu Bölgesi hariç öteki tüm bölgelerimiz geçen yıla nazaran daha az yağış aldı. Marmara ve İç Anadolu bölgelerinin bir kısmının gereğince yağış alamaması ve hava sıcaklıklarının olağanların üzerinde gerçekleşmesi sebebiyle bu bölgelerde suya daha fazla muhtaçlık duyuluyor. Bilhassa Konya, Eskişehir, Nevşehir ve Kırşehir vilayetlerinin birtakım bölgelerinde çimlenmede sorun olduğu, köklerde sararma meydana geldiği görülüyor.
“Çiftçilerin tedirginliği arttı; beklenen kar yağışı gerçekleşmezse külfetli bir periyoda girilecek”
Sonbahar yağışlarının yetersizliği ile yeni döneme problemlerle başlanırken beklenen kış yağışlarının da gerçekleşmemesiyle çiftçilerin tedirginliği arttı. Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nün Türkiye’de son üç ayda yağışlar uzun yıl bilgilerine nazaran yüzde 38, geçen yıla nazaran de yüzde 29 azalma göstermesiyle kış kuraklığı yaşanıyor. Beklenen kar yağışlarının gereğince gerçekleşmemesi durumunda, ilkbaharla birlikte ekimleri gerçekleştirilecek öbür eserler için de dertli bir periyoda girilecek.
Barajların doluluk oranları sinyal veriyor
İçme ve ziraî sulama baraj ve göletlerinin olağan düzeylerinin çok altında su tutma riski bulunurken, yeraltı sularının yetersizliği de artarak devam ediyor. Birçok vilayetimizde baraj düzeylerinin düştüğü, göllerde çekilme olduğuna yönelik bilgiler geliyor. 30 Aralık 2022 prestijiyle elde edilen datalara nazaran 81 barajın 31’inin, yani yüzde 38’inin faal doluluk oranı yüzde 30’un altındadır.
“Yağışlar olursa hububatta kuraklık riski azalabilir”
Kışlık ekilen eserlerde kuraklıktan etkilenme hasebiyle randıman kaybı kestirimleri için şimdi erken bir devirdeyiz. Önümüzdeki günlerde yağışların olağan düzeyinde olmasıyla hububatta kuraklık riski azalabilir. Kış yağışlarının yanında mart, nisan ve mayıs aylarındaki yağışların kışlık ekimler açısından değeri daha büyük hale geldi.
“Sıcaklıklar fındık, kayısı, üzüm, erik, kiraz ve badem üzere eserlerde ziyana sebep olabilir”
Meteoroloji Genel Müdürlüğü bilgilerine nazaran, 2022 yılı aralık ayı sıcaklık ortalaması normaline nazaran 3,2 santigrat derece artış göstererek 8 santigrat derece düzeylerine ulaştı. Bu sıcaklık bedeli 52 yıllık aralık ayı ortalamalarının en yükseği olarak ölçüldü. Yeniden bölgeler bazında da sıcaklık bedelleri epeyce fazla gerçekleşti. Antalya vilayetinde aralık ayında azamî sıcaklık ortalaması 92 yıl sonra rekor kırarak 19,1 santigrat dereceye ulaştı. Aralık ayından sonra ocak ayında da olağanların üzerinde devam eden hava sıcaklıkları bilhassa meyve ağaçlarında fenolojik gelişmenin vaktinden evvel olmasına neden olacak. Bu durum sonraki aylarda meydana gelebilecek don afetiyle, ülkemizin katma pahası yüksek kıymetli ihraç eserlerinden olan fındık, kayısı, üzüm, erik, kiraz ve badem üzere eserlerde ziyana sebep olabilir.
“Hidrolojik kuraklık da yaşanabilir!”
Arka geriye 3 yıldır sonbahar yağışlarının olağanların altında gerçekleşmesi ve bu yıl dönemin başından itibaren ülke genelinde beklenen yağışların gelmemesi sonucu meteorolojik ve ziraî kuraklığın yanı sıra hidrolojik kuraklık da yaşanabilir. Evvelki yıllarda hidrolojik kuraklık sonucu göller ve akarsularda kurumalar görülmüş, barajlarda su düzeyleri azalmış, yeraltı su düzeyleri gerilemiş, içme suyu konusunda dahi kaygılar yaşanmıştı. Uzmanlar bugünlerde de gelecek tehlikeyi işaret ediyorlar. Göllerde kurumaların olduğu, baraj düzeylerinin düştüğüne yönelik haberler daima artıyor.
Ürünlerde randıman kaybı riski!
Yeterli sulama yapılamaması durumunda birçok eserde randıman kaybı yaşanabilir. Su yetersizliği eser tercihlerini de etkileyecek, üretici daha az su isteyen eserlere yönelecektir. Üretim düşüklüğü besin arzının gerilemesine neden olacak ve sonuçta ise yaşanan bu olumsuz durum tüketici fiyatlarına olumsuz yansıyacaktır.
Hidrolojik kuraklık sonucu sulu tarım alanları da riske girebilir. Çiftçilerimiz yağışın olmaması ve barajların su düzeyinin düşük olması nedeniyle hangi eseri ekeceği konusunda kararsız kalıyor. Önümüzdeki aylarda yağışların yetersiz olması ve sulamanın kâfi seviyede yapılamamasıyla mısır, pamuk, şekerpancarı üzere çok su isteyen eserlerde de sorun yaşanabilir.
Hangi önlemler alınabilir?
Kuraklık öbür doğal afetlerde olduğu üzere global ısınmanın getirdiği iklim değişikliğiyle gelişen bir durumdur. Uzmanlar sorunun esaslı tahlili için alınan önlemlerin kısa ve orta devirde fayda getirmeyeceğini de tabir ediyor. Bu nedenle kuraklık riskini yönetebilmeli, en az ziyanla bu afetten çıkmanın yollarını bulmalıyız. Gerek tarım, gerek sanayi dalları ve gerekse meskende tüketilen suyun tasarruflu olarak kullanılmasını sağlayacak tedbirler alınmalıdır. Bu bağlamda, Türkiye Ziraat Odaları Birliği olarak, 2020-2021 dönemi öncesinde iklim değişikliği ve kuraklığın önemli bir boyutta kapımızı çaldığını 2020’nin aralık ayında geniş bir raporla kamuoyuna duyurmuştuk. Ülkemizin Akdeniz çanağında iklim değişikliği sonuçlarından en fazla ziyan görecek ülkelerden biri olduğunu, bu mevzuda önlem alınması gerektiğini belirtmiştik. Yaşanan değerli boyuttaki kuraklıktan ziyan gören üreticilerimizin kaybolan gelirlerinin telafi edilmesini istemiştik. Sonuçta kuraklıktan ziyan gören üreticilerimize gerekli dayanaklar sağlanmıştı. Bugün yeniden bu ihtarları yapıyoruz ve ivedilikle alınması gereken önlemler olduğunu vurguluyoruz.
Basınçlı sulama imkanlarının artırılması sağlanmalıdır. Bölge bazında kuraklığa ve soğuğa toleranslı tohum çeşitleri daha fazla geliştirilmeli ve hastalıklara güçlü çeşitlerinin kullanım alanları yaygınlaştırılmalıdır. Yeni gölet ve baraj yatırımları başlatılmalı ve devam edenler bir an evvel tamamlanmalıdır. Yer altı sularımızın bilinçsizce ve çok bir halde tüketilmesi önlenmelidir. Güneydoğu Anadolu Projesi, Konya Ovası Projesi, Doğu Anadolu Projesi üzere büyük sulama yatırımlarını içeren projeler bir an evvel tamamlanmalıdır. İvedilikle eski ve atıl vaziyette olan sulama sistemleri yenilenmeli, kapalı sistemlere geçilmelidir. Yeraltı sularını tutmak için yeraltı barajları inşa edilmelidir.
2022-2023 ziraî üretim devrinin; verimli geçmesi için yağış almayan tüm bölgelerimizde en kısa vakitte kâfi yağışın alınarak, çiftçilerimizin bol yarar sağladığı, kalite ve rekoltenin düşmediği bir yıl olarak tamamlanmasını temenni ediyorum.”